Al momento stai visualizzando Vinnigna d’ummiri

(daVINNIGNA  DUMMIRI”)

 Ma versu sira, quannu la genti niscìa a farisi u duviri di li cristiani versu li morti,u celu avìa lu niuru d’’a siccia. E chiuvìu ca parìau finimunnu. Cu lu potti trasìu nta li casuzzi d’’i morti, ma chiddi chi un ci avìanu casi e chiancìanu i morti signati cu na cruci di ferru rugginusu, scapparu tutti e a cammara murtuaria si jinchìu di genti.

I cani e i negghi

 Lu friddu vinìa

cu ’nu vecchiu senza denti

’nt’’o cufuni asciucannusi

’i jorna mentri ’i fimmini

’nt’’o zuccaru accupunavanu

mennuli e quasetti di cinniri

ciuri di carta purmisioni

cammisi arriccamati…

strincennu ’a tussi ’nt’’o meli

arricugghevamu spinguli

e ’u sonnu ’nni sdillattava

l’amuri.

’Nta nuttata piniavanu

’i cani e ‘i negghi

ci addumavanu sfilazzeddi

di luna.

 

Ntall’ummiri

’Nt’’e fauci

d’’u mari ’i varchi

affunnavanu e

l’unni si spartìanu

l’ossa…

senza strati

’a terra

si junceva

ô celu.

’Ntall’ummiri

’i matri

arriccamavanu

’i casi agnuniannu

’i picciriddi

ô cufuni.

E chiamannu ’i mariti

calavanu  ’i viletti.

 

Puru ju partìa

Cu mutriusi

muddichi di suli

’u paisi ’ntulittava

’a sò peddi

arrisittannu

’nt’’o rusariu

’u trippu

d’’i vecchi

o ’nta valiggia

dunni l’amuri

gnutticava

larmi fitti

e ’u spinnu rapìa

’a sò putìa.

Puru ju partìa

cu ’sti negghi

’nt’’o tirrimotu

appinnicannu

’u mè cori.

 

E chiddu arristau ccà

Partìu quannu

nascivi e ’ccà

nun ci turnau chiù.

Murìu ’u patri

murìu ’a matri

’i stasciuni passaru

l’anni passaru

’u spinnu passau.

E chiddu arristau ’ccà

comu ’nu pastureddu

di crita pi fari

fiura ’nt’’o prisepi.

 

Ci arrivau nu paccu 

Doppu ’a verra

a li mè nanni

ci arrivau ’nu paccu

d’’a Merica…

arripizzannu

causi e cammisi

tutta ’a famigghia

ringraziau ’ddha terra

chi ’u Natali

ci ’rriccamava

nt’’o venniri santu.

 

’U vostru lazzu

’U primu malutempu

vinni pi tuti ’i santi

a vinnignarisi lu ciatu

di li stipi

e ’nt’’i strati

’u ventu strincìu

l’ossa di li morti

cu ’i litanii d’’i santi.

Vi ’nzaiastivu ’u vistitu

d’’u ’mmernu e

’un sacciu chiù

dunni circarivi

ummiri chi ’nto mè

tettu passiati:

’u vostru lazzu

si fici curtu

e nuddu pupu

pò chiù tirari.

’A vostra varca

tantìu comu ’na

scorcia sicca

ma sciddica ’nta mè

sacchetta sfunnata.

 

Nun namu a scantari pirchì un semu suli: stasira i morti hannu a nescìciri fora e vidiri comu va u munnu chi nni lassaru. Canciau o è sempri u stIssu? Si si susinu pi vidiri comu semu si scantanu, pinzannu ca scanciaru munnu e tornanu ’nnarreri

 Iddha avìa u cori

’Na picciridda mè nanna

’a matina vinìa

a la casa mia

comu ’u suli

’i negghi assicutannu

ma ’u duluri ci strincìa

’u pettu: si ’nni jiu

doppu du’ jorna

di malasorti

pinsannu a li travagghi

ca  lassava.

Prija pi mia

beddha matri mia.

Niscennu d’’a missa

’mmucca ’a cumunioni

s’abbrazzava a li casi

’nta chiazza ma

iddha avìa ’u cori

firutu d’’a morti

e c’’u rusariu

’i sò fitti arricugghìa.

Prija pi mia

beddha matri mia.

 

Diciticcillu ca nun ci curpu

Li jatti turnavanu ’nt’’a

crocchiula d’’u parmentu

addumisciuti ’mpinti

’nt’’o sdirrubbu d’’a stipa

’nca l’avia straviatu

’a vinnigna sfirniciata…

’nt’o ’mmernu  chi ’u cuntu

arricugghìa di l’ogghiu

e d’’u furmentu

ammulavanu ’i ranfi

a lu jocu cu li surci e

quannu austu ’nghirriusu

’ntra ’i baddi  satariava

si ’mbriacava ’u gaddu

a lu mè spirdu ’nt’’o jocu

persu d’’a pagghialora

dunni ’ddha jatta cu li sò

nutrichi sputruniava…

diciticcillu ca nun ci curpu

si ci taliai ’i minni dunni

’i tenniri funciuzzi

d’’i figghi cunurtava.

 

Vinnigna dummiri

Mittitici ’u smagghiu

’nn’’i jorna putati dunni

allarmicati scattatini

strinceru ’u sbriu.

Cu l’arrisbigghia?

Si li sunnaru ’i matri

’nt’’o lampu c’allustrava

’na vinnigna d’ummiri

darreri ’a tenna

quannu ’u malutempu

li scummigghiava.

Si li sunnaru ’i patri

’nn’’i prucissioni

scunurtannu ’u duluri

chi muzzicava

’u travagghiu

mentri l’erva criscìa

di li figghi e

’u furmentu ’nt’’o celu

’i rarichi affunnava.

 

Ma nni l’autru munnu chi fai?

D’’u scantu tou ’u tempu

’unn’arrispunni chiù pirchì

’nt’’a casa granni ’un nesci

chiù cu’ trasi…

Ma ’a tò cantata canusciu

pirchì ti chiancisti ’u pani

comu si chianci ’u mortu

’nt’’a verra e ’nt’’a paci

cu lu pinzeri di calari

lu menziornu ’nt’’a pignata

mentri ’a fumusa  ’u parrari

liccu e mutriusu t’arrustìa.

’Ccà ti scavasti ’u cunnuttu

c’arrussica ’i paroli e ’u limmitu

tou ’nt’’o miu avi autri strati

perdi ’u pruvulazzu ’m paci.

Ma ’nn’’i l’autru munnu chi fai?

Penzi a la verra e chianci?

Hai la facci di schelitru?

La varva ti spunta comu chiova?

 

Ma arricanusciu l’ummira

’U lippu d’’a tò strata

’nto sonnu

addivintau meli

ma arricanusciu l’ummira

ca ti cunnuci

l’ummira ca nun

m’attenta

e chista davanti

’a fazzu caminari

accussì ’u suli l’accupuna.

E arragiunannuci

jincu ’u mè biccheri:

sugnu lu caliaru

chi li sò ciciri arrustiu

chi a lu suli arrimina

’na simenza sdignusa

chi lu fumu vippi

di lu tempu saziu

di carti addimurati

e ’mbriacu di crisciri.

 

Ntantu i fimmini avìanu accuminciatu a dirisi u rusariu, qualchi picciriddu chiancìa e sò matri u cunsulava: pirchì chianci critinu? Nun lu sai ca stanotti i morti vennu a purtariti a pupa i zuccaru?

Sialodato

Sialodato ogni momento

cantannu  spinnavamu

rosi ’nn’’i cannistredda.

E vastuna di gigghia strincennu

mentri ô ventu

ali di finestri si rapevanu

balcuna comu varchi

si carricavanu di pisci

c’’u rusariu ’mmanu e l’occhi

spirdati d’’i matri

attimaticati ê figghi

c’‘a prima cumunioni

avìa azzitatu.

Oggi e sempre sialodato

e ’i ziti si strarriavanu

si jittavanu l’aneddu

’i cannistri cch’i nastri

arripudduti aspittavanu

comu gaddini straviati

e ’i ciuri addivintavanu

fiurini strazzati

e ’u velu d’’i fimmini

vila di varca,

’nca ci lu tinevanu

i ziti pi falli vulari

cu ’a cira chi pirculava

c’ affumava l’occhi

e ’u celu… mannannu

’a strata ô ’nfernu.

Ma cu l’occhi micciusi

’a sira cunfissata frisca

e c’’a cumunioni ’mmucca

s’avia alliggirutu

l’arma.

Salvatore Bommarito